«Մանկություն» շարքից

Թողնել մեկնաբանություն


* * *

Երբ մի քիչ մեծացանք,
մեծերը հանկարծ հասկացան,
որ մեր օրը լցնել է պետք,
թե չէ լուսամուտներն ու չափարները
ոչ օր ունեին, ոչ` արև…
Ու մայլեն զբաղմունք գտավ.
բոլորիս (կարծեմ անխտիր)
տարան բռնցքամարտի…
Բայց մեծերը` կարոտ թամաշի`
մեզ բաժանում էին ըստ տարիք ու քաշի,
ու մնայլեն տաքցած գվվում էր…
Մի օր էլ` շուլուխ – շուլուխի`
բռնցքամարտի ձեռնոցները հագան
պապիկները` Մուրադն ու Հրանտը…
Հետո ծիծաղը պայթեց ու Հրանտ պապին ասաց.
«Մալադեց, Մուրադ, արաղն ինձանից»,
Մուրադին ուսեց ու տարավ դեպի իրենց թթենին…
Փոքրամարմին, համեստ, լռակյաց
քարտաշ Մուրդը երբ մեռավ`
թաղը հավաքվեց նրանց տանը`
այդպես էլ մինչև վերջ չգաջած…
Լռություն կար, ու մի ձայն` հոգնած,
ասաց. «Մալադեց, մարդ` եկավ, մարդ` գնաց»։
Ավելի ուշ մեռավ Հրանտը`
մշտապես կոնֆետը գրպանում,
բարի, բայց խստապահանջ ժպիտով,
մեկ-մեկ` խմիչքասեր, ընթերցասեր` մշտապես,
պատմական գրքեր ուներ (անգամ արգելված…)
ու սիրում էր օյիններ սարքել…
Հրանտ պապին երբ մեռավ`
մեր փողոցում տեղ ու դադար չկար.
Վրաստան, Ռուսաստան ու չգիտեմ էլ որտեղից
(Հայաստանը չհաշված) եկան սև շքեղ «Վոլգաներ»,
«իմպորտնի» ավտոներ ու մարդիկ,
որ մռայլ էին, սառն, անհաղորդ աչքերով…
Ու ամբոխի վրա թևածում էր`
«մալադեց, մարդ էր` մարդ մնաց»…
Հետո մեծերն ասացին, որ Հրանտ պապին
գող է եղել… օրենքով… Բժիշկ Հրանտ մականվամբ,
որ նրա մասին անգամ գրքերում կա գրված,
բայց հեռացել էր էդ աշխարհից… ինքնակամ…
ու եկել էր մայլա, տուն էր սարքել,
որը թեև գաջած, բայց դեռ անհարդար էր…
Դարձել էր մեր Հրանտ պապին,
որ հետևում էր մեր «յոթ քար» ու «չիլիկ դաստին»`
որ հանկարծ հարամ չխաղանք…
Որ Մուրադ պապի հետ «բոքս անելիս»
միչև ձեռնոցները հագավ`
Մուրադը մի թեթև հագցրեց մատերին,
մարտական աքլորի կեցվածք ընդունեց
ու ձեռքի շարժման հետ` ձեռնոցը թռավ,
աղեղնաձև թռավ ու կպավ Հրանտի ճակատին…
Մայլեն ծիծաղից թուլացավ,
իսկ Հրանտ պապին ասաց.
«Մալադեց Մուրադ, արաղն ինձանից»…

«Մանկություն» շարքից

Թողնել մեկնաբանություն


Մանկապարտեզն ուներ պարտեզ,
Ուր մեր դայակ ու պահակ Ցողիկ տատին
Ցանում էր համեմ, կոտեմ…
Ծառեր կային, դրանց տակ՝ սինձ ու սեզ,
Բայց մեզ
Արգելում էին մտնել
Մանկապարտեզի պարտեզ…
Ունեինք վարիչ՝ Նվարդ Մանուկովնան,
Դաստիարակներ՝ «ընկեր Մաման»
Ու Գոհար Եգոռովնան, որը հաճախ էր պնդում,
Որ մենք անդաստիարակ ենք,
Հատկապես Ալեն ու Գնդոն։
Ես ու Արթուրը համարվում էինք խելոք,
Բայց երբ հավաքվում էինք չորսով,
Մտածում ու չէինք հասկանում.
«Բա ինքն ո՞ւմ դաստիարակն է»…
Մեր ծուռ Ալեն չգիտես ինչու
Խելոքացավ, մեկեն խեղճացավ…
Իսկ մեզ անընդհատ կոթում էին.
«Չեղավ, մի՛ խփեք, չե՞ք խղճում,
Չէ՞ որ էլ մայրիկ չունի»…
Մայրը գնացել էր տանից…
Հետո Ալեն՝ Ալեքսանը,
Դարձավ չլսող, կռվարար…
Խղճում էին, ձայն չէին հանում,
Բայց Գոհար Եգոռովնան,
Երբ Ալեն չարություն էր անում,
Բոլորից թաքուն բռնում էր
Ալեի շրթունքն ու քաշելով ոլորում…
Բայց Ալեն, ինատու,
Ավելի չար էր դառնում…
Եգոռովնան՝ ավելի…
Շրթունքը վնասվեց, ու Ալեին «լալոշ» էինք ասում…
Հետո միասին քայլեցինք
Պատանության, ջահելության միջով,
Ինչեր ասես չարեցինք…
Ալեն այդպես էլ կարգին չհաշտվեց
Ո՛չ մոր հետ, ո՛չ հոր՝ Քերոբի։
Չամուսնացավ։
Հոր տունը կիսեց,
Ուր ապաստան էր տալիս բոզ ու որբին։
Անվերջանալի արկածները
Նրան գամեցին շշին,
Ու մի օր էլ նրան գտան
Կապույտ կամրջի տակ՝ ջնջխված…
Մահից մի քանի տարի առաջ
Ուռենի էր տնկել վաղուց անջուր առվի թմբին,
Եվ ուռենին կպել էր…
Մի օր ասաց.
«Էս ուռը տնկելիս վրես խնդում էին,
Ասում էին՝ ղռե՛րը տար, ավելի հեշտ կկպչի…
Կպցրի։
Կպավ, բայց ծուռ էր աճում։
Ասում էին՝ ըտենց էլ ծուռ կմնա, ուշ է…
Դե հիմի տե՞ս»…
Հետո նայեց երկնքին գորշ
Ու շշնջաց. «Վերջը, ախպերս,
Ըտենց էլ ծուռ մնաց
Էս անտեր պռոշս»…

SAM_1472

«Մանկություն» շարքից

Թողնել մեկնաբանություն


Մայլեն կլիներ թերի,
Թե չունենար իր «ղուշբասը»…
Գունագեղ սուլոցը՝ շուրթերին,
Հայացքը՝ անվերջ երկնքին…
Գեղամն էր՝ բոյով իմ ընկերը։
Երկնքում մենք կետեր էինք տեսնում,
Իսկ նա գիտեր, թե ումն են,
Որի զույգն է, ինչ գույն է…
Իմ մեջ էլ ինչ-որ բան արթնացավ.
Ուզում էի նրա պես սուլել սովորել…
Հետո այդ «ինչ-որ բանը» դարձավ
Ղուշ ունենալու՝
Վայրի, անհագ ցանկություն…
… … … … … … … … … … … … … … … … … …
Ամպամած մի օր,
Գեղամի ղուշը թևիս տակ, թաքուն
Վազեցի մեր բակ…
Մռայլ ինչ-որ բան պարուրել էր ինձ,
Ու տագնապը քունքիս էր զարկում։
Քիչ անց եկավ Գեղամը՝ նիհար,
Ամեն ինչ տեսնող աչքերով…
Հարցրեց, թե՝ մենք հո մատաղ-բան
Չունե՞նք խոստացած։
Ասացի՝ չէ՛, չունենք։
Խփեց վզակոթիս։
Անկռիվ հարված էր՝ պատասխան չակնկալող։
Տագնապն ու հոգուս շղարշը սև
Արցունքներիս հետ անձայն հալվեցին
Ու հոսեցին ներս։
Ասաց՝ ղուշը տուր։
Մտանք հավաբուն։ Բռնեց։
Ուզում էր վիզը քաշել՝ ասացի. «Մի՛»։
Նայեց դեմքիս.
«Էղածն ի՞նչ է, որ սրա համար…»։
«Մի՛», – ասացի։
«Բռնի՛,- ղուշը մեկնեց ինձ,- ես գնացի»։
«Չէ,- ասացի,- Գեղ, ես էլ երբեք ղուշ չեմ պահի»։
Նայեց, երևի հասկացավ, որ իրոք չեմ պահի, ասաց.
«Տե՜ս, ոնց ա թախլա տալու»։
Աղավնուն շպրտեց երկինք։
Էդ «խալավիզ թախլաչին» թռավ,
Թռավ ու խառնվեց
Հարևան փողոցի Պեպանի ղշերին,
«Կբռնի»,-ասացի։
«Ոչինչ,- ասաց,- էդ ղշի հետևից չեմ գնալու»,-
Ու գնաց տուն՝ հայացքը հառած երկնքին…
… … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … …
Հետո՛ էլ, երբ Գեղամն այնքան էր ծեծվել կյանքից,
Որ տեսնողն ասում էր, թե ինձ պապ է գալիս,
Եվ ուներ արդեն մարդու տալու աղջիկ,
Աչքը չկտրեց երկնքից,
Ու հիմա էլ այնտեղ է՝ երկնքում,
Պեպանի հետ,
Որին շատերն էին համարում անբան,
Որն ուներ արդեն հասուն երեխաներ,
Բայց սիրում էր ղշերի հետ ճախրել…
Ու դարձավ արծիվ.
«Արծիվ – 13»-ի տղերքի հետ
Անհայտ կորած էր համարվում,
Բայց «Յութուբից» հանված տեսանյութում
Նրա մորուքի հետ տեսա թևերը,
Որոնցով նրանք՝ ինքն ու Գեղամը,
Ճախրում էին ղշերի հետ։
Ճախրում էին` իմ հոգում թողած
Կապարե ծանրությունն այն ղշի,
Որ թռավ մեր բակից
Ու իջավ Պեպանենց «կրիշին»։

%d bloggers like this: